|
استان خراسان جنوبی دارای مزیتهایی از جمله مقام اول کشوری در تعداد قنوات ، مقام اول در تولید زرشک و عناب و سنجد ، مقام دوم در تولید زعفران و پنبه ، حدود 16 درصد جمعیت شتر کشور ، وجود چرخه کامل تولید گوشت مرغ ، امکان پرورش بز کرکی ، قابلیت توسعه شیلات با توجه به منابع آبی گسترده ، امکان تشکیل و راه اندازی شرکتهای سهامی زراعی ، نیروی انسانی متخصص ، مراکز آموزش کشاورزی و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی به منظور پرورش نیروی انسانی متخصص و اجرای طرح های تحقیقاتی مناطق خشک و بیابانی را داراست.
منابع آبی استان خراسان جنوبی شامل 5410 رشته قنات ، 1891 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق و 884 دهنه چشمه می باشد که سالانه 517/1 میلیارد متر مکعب آب از این منابع استحصال می شود.
سطح زیر کشت محصولات زراعی استان 119297 هکتار با تولید 636514 تن و سطح زیر کشت باغات استان 56864 هکتار با تولید 80614 تن انواع محصولات در سال می باشد . عمده‌ترین محصولات زراعی استان عبارتند از: گندم آبی، گندم دیم، جو آبی، جو دیم، پنبه، چغندر قند، حبوبات، محصولات جالیزی و نباتات علوفه‌ای. عمده‌ترین تولیدات باغی استان به ترتیب عبارتند از: زرشک، زعفران، عناب، پسته، بادام، سیب، گلابی، به، گیلاس، آلبالو، زردآلو، هلو، شلیل، شفتالو، گوجه، انجیر، انار، خرما، گردو، انگور، توت و شاه توت، توت فرنگی و سنجد.
سطح زیر کشت گیاهان دارویی در استان با احتساب زعفران به 20724 هکتار می‌رسد. مهمترین گیاهان دارویی استان عبارتند از: زیره سبز آبی با 5912 هکتار، زیره سبز دیم با سطح زیر کشت 191 هکتار و سایر گیاهان دارویی از قبیل آویشن و نعناع فلفلی با سطح زیر کشت 1100 هکتار و زعفران با سطح زیر کشت13521 هکتار می باشد. تولید سالیانه گیاهان دارویی با احتساب زعفران در این استان به 31133 تن می رسد.
«زعفران» مهمترین محصول باغی خراسان جنوبی است که به دلیل شرایط جغرافیایی استان تولید آن از پتانسیل بالایی برخوردار است، از این محصول به نام طلای سرخ یاد می‌گردد. سطح زیر کشت این محصول بیش از ده هزار هکتار و میزان تولید سالیانه آن حدود 50 تن می‌باشد.
«زرشک» نیز از جمله مهمترین تولیدات باغی استان می‌باشد. خراسان جنوبی با در اختیار داشتن نزدیک به 97 درصد از اراضی زیرکشت این محصول، تولید 95 درصد از زرشک کشور را در اختیار دارد. شهرستان قائنات محل اصلی کاشت این محصول است.
«عناب» نیز یکی از محصولات مهم و اقتصادی استان است و دارای جایگاه ویژه در تولید محصولات کشاورزی است. 95 درصد از تولید این محصول در استان انجام می‌گیرد. این محصول دارای خواص دارویی بسیاری است از جمله آسم، تنگی نفس، سرطان، تب بر، مسکن، اشتهاآور، هضم غذا و . . . و چوب آن به دلیل محکمی در صنایع نجاری، کشتی‌سازی و ساخت انواع آلات موسیقی کاربرد دارد.
این استان دارای 4/3 میلیون واحد دامی با تولید سالیانه165110 تن انواع محصولات دامی از قبیل شیر ، گوشت سفید ، و گوشت قرمز ، تخم مرغ و عسل که علاوه بر تأمین پروتئین استان میزان قابل توجهی از این تولیدات بویژه گوشت سفید به استانهای همجوار و کشور افغانستان صادر می گردد.
وجود فرهنگ غنی دامداری و عشایری و دشتهای وسیع باعث شده فرهنگ شتر داری ، پرورش گوسفند بلوچی و بز کرکی از رونق مناسبی در استان برخوردار گردد.همچنین75/94 درصد از مساحت کل استان را عرصه های منابع طبیعی در بر می گیرد.
در این استان 141221 بهره بردار بخش کشاورزی مشغول فعالیت می باشند که با تولید سالیانه 882238 تن انواع محصولات کشاورزی و دامی ، 2/29 درصد تولید نا خالص داخلی استان را به خود اختصاص داده اند.
◙کشاورزی
در سال 84-83، مجموعاً 214274هکتار زیر کشت محصولات زراعی و باغی قرار داشته که از این میزان 59515 هکتار اراضی دیم و 130234 هکتار اراضی آبی بوده اند. یعنی بیش از 60 درصد از اراضی زیر کشت استان را اراضی آبی تشکیل داده اند.
عمده ترین محصولات زراعی استان عبارتند از : گندم، جو، پنبه،چغنر قند، محصولات جالیزی و نباتات علوفه ای، لازم به ذکر است استان خراسان جنوبی در تولید محصول چغندر قند، مقام هشتم کشوری را دارا می باشد.
◙ زراعت:
الف) تولیدات زراعی
گندم، جو، حبوبات و محصولات صنعتی ( کلزا، گلرنگ و...) از مهمترین محصولات زراعی استان هستند که وضعیت تولید این محصولات در سال 84 به شرح زیر بوده است :
وضعیت زراعت استان در سال زراعی 84
|
سطح زیر کشت محصولاتزراعی ( هکتار)
|
میزان تولید محصولات زراعی ( تن)
|
|
آبی
|
دیم
|
کل
|
آبی
|
دیم
|
کل
|
|
79397
|
53868
|
133265
|
613000
|
26236
|
639236
|
ب) باغبانی
کل سطح زیر کشت محصولات باغیاستان در سال زراعی 84-83 ، 56484 هکتار بوده که از این میزان، 50837 هکتار به کشت محصولات آبی و 5647 هکتار به کشت محصولات باغی دیم اختصاص داشته است.
محصولات عمده باغی استان عبارتند از: زرشک، زعفران، عناب، پسته، آلو ، بادام، میوه های گرمسیری و ...
مهمترین محصول باغی که استان در تولید آن از پتانسیل بالایی برخوردار است، زعفران می باشد و خراسان جنوبی دومین تولید کننده زعفران کشور شناخته شده است . سطح زیر کشت این محصول 10554 هکتار است که از این سطح سالانه 50 تن زعفران خشک تولید می شود.( 6/24% از تولید کل کشور) بنابراین، عملکرد زعفران در هر هکتارمعادل 54/4 کیلو گرم زعفران خشک بوده است.
این استان در تولید محصول زرشک با میزان 8408 تن در سال و در اختیار داشتن 97% سطح زیر کشت و 98.48% تولید کشور، به عنوان اولین تولید کننده کشوری در محصول فوق شناخته می شود که این میزان تولید از سطح 6442 هکتار به دست می آید.
مناطق عمده کاشت این محصول در استان، شهرستان درمیان و بخش زهان از شهرستان قائنات می باشند.
عناب، از دیگر محصولات باغی است که این استان در کاشت و تولید آن دارای مزیت بسیار بالایی است و 93% اراضی زیر کشت و 96% تولید کشور را در اختیار دارد. سطح زیر کاشت این محصول 699 هکتار و تولید سالیانه آن 1866 تن می باشد.
وضعیت باغبانی استان در سال زراعی 84
|
سطح زیر کشت محصولات باغی ( هکتار)
|
میزان تولید محصولات باغی ( تن)
|
|
آبی
|
دیم
|
کل
|
آبی
|
دیم
|
کل
|
|
50837
|
5647
|
56484
|
82377
|
2341
|
84718
|
◙ دامپروری و شیلات :
وجود واحدهای دامی صنعتی و بومی متعدد و استخرهای سرد آبی و گرم آبی پرورش ماهی، این استان را در تولید گوشت سفید و قرمز به خود کفایی رسانده تا جایی که در صادرات گوشت سفید رشد چشمگیری مشاهده می شود.
از جمله مزیتهای نسبی این استان در زمینه دامپروری و پرورش طیور می توان به :
õوجود چرخه کامل تولید گوشت مرغ
õسازگاری گوسفند بلوچی با شرایط آب و هوایی منطقه و تولید پشم مرغوب
õپرورش بزکرکی و تولید کرک با ارزش اقتصادی بسیار بالا و وجود 15 درصد از کل شترهای کشور در این منطقه اشاره کرد.
برطبق آمار 1385، وضعیت دامپروری استان به شرح جدول زیر می باشد.
در بخش شیلات نیز تعداد 127 مزرعه پرورش ماهیان سردآبی و گرم آبی، مجموعاً به وسعت 43 هکتار وجود دارد که در این تعداد مزرع پرورش ماهی، سالیانه بیش از 182 تن ماهی تولید می شود.
تعداد کلونی زنبور عسل موجود در استان 12740 عدد می باشد که سالیانه حدود 20 تن عسل از آنها برداشت و به بازار مصرف عرضه می شود.
آمار دام و جمعیت دامی شهرستانهای استان خراسان جنوبی در سال 1384
|
شهرستان
|
گوسفند و بره
|
بز و بزغاله
|
گاو و گوسفند
|
شتر
|
جمعیت دامی
|
درصد از کل
|
|
اصیل
|
دورگ
|
بومی
|
|
بیرجند
|
208111
|
234074
|
3500
|
25000
|
7620
|
5723
|
649924
|
33/21
|
|
قاین
|
288756
|
412360
|
2401
|
20633
|
499
|
1689
|
760281
|
95/24
|
|
نهبندان
|
142050
|
307678
|
259
|
610
|
2535
|
10643
|
453472
|
88/14
|
|
سربیشه
|
107555
|
220469
|
1000
|
3500
|
1180
|
150
|
310652
|
21/10
|
|
سرایان
|
116403
|
193958
|
960
|
4135
|
1556
|
2483
|
318761
|
46/10
|
|
درمیان
|
107145
|
130954
|
500
|
7600
|
2087
|
0
|
271577
|
92/8
|
|
جمع کل
|
970020
|
1499493
|
8620
|
61478
|
15477
|
20688
|
3046559
|
100
|
|
فردوس
|
272930
|
9262
|
281892
|
25/9
|
میزان تولید و مصرف محصولات دامی استان خراسان جنوبی
|
نام محصول
|
میزان تولید( تن)
|
میزان مصرف ( تن)
|
میزان مازاد ( تن)
|
|
گوشت قرمز
|
18600
|
8249
|
10351
|
|
گوشت مرغ
|
33285
|
6703
|
26582
|
|
تخم مرغ
|
4200
|
4852
|
652-
|
|
شیر خام
|
96400
|
51501
|
44899
|
|
الیاف دامی ( کرک، پشم، مو)
|
1367
|
---
|
---
|
|
عسل
|
20
|
229
|
210-
|
|
گوشت ماهی
|
182
|
1146
|
984-
|
|
جمع کل تولید
|
154054
|
**
|
**
|
|
